Le Mana o le Moe: Tatala Fa'amālōlōina Fa'amanuiaga mo Lou Tino ma le Mafaufau

Ua e fiu e lagona le vaivai? Pe e te tauivi e maua se malologa lelei i le po? E le o tuua na o oe. E faitau miliona i le lalolagi atoa e mafatia i faafitauli e fesootaʻi ma le moe, e amata mai i le le mautonu e oʻo i le manava moe. Peita'i, e to'atele ua le iloa le taua o le moe lelei mo le soifua maloloina atoa ma le soifua manuia.

O le moe e le na o se taimi e malolo ai ma malolo. O se vaega taua o se olaga soifua maloloina. O le mea moni, o suʻesuʻega ua faʻaalia o le lava o le moe lelei e mafai ona faʻaleleia ai le mafaufau, faʻaitiitia le atuatuvale, ma fesoasoani foi i le puleaina o le mamafa. Ae o le a tonu le moe lelei, ma e faʻapefea ona e faʻaogaina ona faʻamalologa aoga? O lenei tusiga o le a suʻesuʻe i le malosi o le moe ma tuʻuina atu fautuaga mo le mauaina o le tele o lau malologa.

O le Saienisi o le Moe

O le lava o le moe e taua tele mo lou soifua maloloina faaletino ma le mafaufau. A'o e moe, e galue malosi lou tino ma lou fai'ai, fa'atino galuega taua e fesoasoani ia te oe e galue lelei ai i le aso. I lenei vaega, o le a tatou suʻesuʻeina le saienisi o le moe, e aofia ai le taamilosaga moe ma le matafaioi a le faiʻai i le moe.

Taamilomilo moe

O le moe e le o se tulaga tutusa. Nai lo lena, o loʻo faʻaalia i se faasologa o laasaga maʻoti e tutupu i taamilosaga i le po atoa. O nei taamilosaga ua vaevaeina i ni vaega autu se lua: non-REM (NREM) ma le moe REM.

A'o moe le NREM, e fa'agesegese le gaioiga o lou fai'ai, ma malolo ai lou tino. Ua vaevaeina lea tulaga i ni vaega se tolu. I le laasaga 1, o loʻo e moe mama ma e faigofie ona fafagu. I le laʻasaga 2, e faʻagesegese le galu o lou faiʻai, ma pa'ū le vevela o lou tino. I le laʻasaga 3, e taʻua foi o le moe loloto, o le galu o lou faiʻai e faʻagesegese, ma atili faigata ai ona fafagu oe i luga.

O le moe REM, i le isi itu, e faʻaalia i le vave o le gaioiina o mata ma le faʻatupulaia o le faiʻai. O le taimi lea e tupu ai le tele o au miti. O lou tino o lo'o i ai i se tulaga o le pipili i le taimi o le moe REM, lea e taofia ai oe mai le faatinoina o au miti.

Le Faiai ma le moe

E taua tele le sao o le fai'ai i le faatonutonuina o le moe. O le hypothalamus, o se vaega itiiti i le pito i lalo o le faiʻai, o loʻo i ai se vaega o sela e fai ma uati totonu o le tino. O lenei uati e nafa ma le faʻatonutonuina o lau taamilosaga moe-fafagu, lea e taʻua foi o lau pao circadian.

A pogisa i fafo, o le hypothalamus e faʻailo le pineal gland e faʻasaʻo le hormone melatonin, e te moe ai. A o oso aʻe le la, o le hypothalamus e faʻailo le pineal gland e taofi le gaosia o le melatonin, lea e fesoasoani ia te oe e te ala ai.

O isi vaega o le fai'ai e aofia ai foi i le faatonutonuina o le moe. O le fai'ai, mo se fa'ata'ita'iga, e pulea lou mānava ma le tātā o lou fatu i le taimi o le moe, a'o fesoasoani le thalamus e fa'amama fa'amatalaga lagona ina ia mafai ai ona e moe lelei.

Le Mana Faamalolo o le Moe

O le lava o le moe e taua tele mo lou soifua maloloina atoa ma lou soifua manuia. O le moe o se taimi mo lou tino ma lou mafaufau e malolo ai, toe faʻaleleia, ma toe faʻaleleia i latou lava. I lenei vaega, o le a matou suʻesuʻeina le malosi faʻamalolo o le moe ma pe faʻafefea ona aoga i lou soifua maloloina faaletino ma le mafaufau.

Toefuataiga Faaletino

I le taimi o le moe, e alu lou tino i se faagasologa o le toe faʻaleleia o le tino. O le taimi lea e toe faʻaleleia ai lou tino ma toe faʻafouina. O ou maso, a'ano aano, ma totoga uma e malolo uma ma toe malosi mai le popolevale o le aso.

O le moe foi e iai sona sao i le faatonutonuina o au homone. Hormone pei o le cortisol (le hormone stress) ma le hormone tuputupu aʻe e faʻamalolo i le taimi o le moe. E fa'aitiitia le maualuga o le cortisol a'o fa'atupula'ia le maualuga o le hormone tuputupu a'e, lea e fesoasoani i lou tino e toe fa'aleleia ma toe fausia ai maso.

Toefuataiga o le Mafaufau

E taua le moe e le gata mo le toe faʻaleleia o le tino ae faʻapea foʻi mo le toe faʻaleleia o le mafaufau. I le taimi o le moe, e fa'agaoioia e lou fai'ai ma fa'amaopoopo fa'amatalaga mai le aso. O le mea lea e taua ai le lava o le moe mo le aʻoaʻoina ma le manatua.

E iai foʻi sao o le moe i le faatonutonuina o ou lagona ma faalogona. O le le lava o le moe e mafai ona atili ai ona e itaitagofie, popole, ma atuatuvale. O le lava o le moe e mafai ona fesoasoani e fa'aleleia lou lagona ma lou soifua manuia lautele.

Fa'aleleia le Tulaga Moe

O le lava o le moe lelei e taua tele mo lou soifua maloloina atoa ma lou soifua manuia. O nisi nei o fautuaga e fesoasoani ia te oe e faaleleia atili ai lau moe.

Moega o le moe

O le tumama o le moe e faasino i faiga ma mausa e unaia ai le moe lelei. O nisi nei o fautuaga mo le tumama mo le moe e fesoasoani ia te oe e faʻaleleia atili lau moe:

  • Pipii i se faasologa faifai pea o le moe. Alu e moe ma ala i le taimi e tasi i aso uma, e oo lava i faaiuga o vaiaso.
  • Fausia se siosiomaga moe malolo. Ia mautinoa o lou potumoe e to'a, pogisa, ma filemu. Fa'aaogā ie moe lelei ma se fa'amoe lagolago.
  • Aloese mai gaoioiga faaosofia ae lei momoe. Aua le faaaogaina masini faaeletonika, matamata TV, pe galue i luga o le moega. Nai lo lena, faitau se tusi pe taele mafanafana e malolo ai.
  • Fa'atapula'a lou taumafa caffeine ma le ava malosi. O le caffeine e mafai ona e ala ai, ma e mafai e le ava malosi ona faʻalavelave lau moe.
  • Aua le 'ai mea'ai mamafa a'o le'i momoe. O le 'ai i se taumafataga tele e mafai ona faigata ai ona moe ma mafua ai le le mautonu.

Soifuaga o le soifuaga

E le gata i le tumama o le moe, e mafai ona e faia ni suiga o le olaga e faaleleia atili ai lau moe. O nisi nei o fautuaga:

  • Faamalositino e le aunoa. O faamalositino faifaipea e mafai ona faaleleia atili ai le moe ma fesoasoani ia te oe e vave moe ai. Ae ui i lea, aloese mai le faamalositino latalata i le taimi e momoe ai, aua e faigata ai ona moe.
  • Pulea lou popole. O le atuatuvale ma le popole e mafai ona faalavelave i le moe. Fa'ata'ita'i auala fa'amalie, pei o le manava loloto po'o le mafaufau loloto, e fesoasoani ia te oe e malolo ai a'o le'i moe.
  • Aloese mai le moe. O le moe i le ao e mafai ona faʻalavelaveina lau moe i le po. Afai e tatau ona e moe, fa'atapula'a i le 20-30 minute ma 'alofia le moe i le leva o le aso.
  • Mafaufau i se fesoasoani moe. Afai e iai pea sau fa'alavelave moe, talanoa i lau foma'i e uiga i se fesoasoani moe. Ae ui i lea, faʻaaoga fesoasoani moe e pei ona faʻatonuina ma mo sina taimi puupuu.

iʻuga

O le tu'ufa'atasia o le moe lelei i au masaniga i aso uma e mafai ona matua a'afia ai lou soifua maloloina atoa ma lou soifua manuia. O le lava o le moe lelei e mafai ona faʻaleleia ai le gaioiga o lou faiʻai, faʻaleleia lou lagona, ma faʻaitiitia ai lou lamatiaga i le atiaʻe o le tele o faʻamaʻi ma faʻafitauli. Mo le iloa atili e uiga i le malosi o le moe, e mafai ona e asiasi Moemiti Motu Matagofie.