डिमेंशियासाठी संज्ञानात्मक चाचणी: भिन्न संज्ञानात्मक डोमेन काय आहेत?

तुम्ही नेहमी खोलीत का गेलात हे विसरता का? तुम्हाला कधी कधी हातात असलेल्या कामावर लक्ष केंद्रित करण्यात अडचण येते का? तसे असल्यास, तुम्हाला संज्ञानात्मक चाचणीमध्ये स्वारस्य असू शकते. 

संज्ञानात्मक चाचण्या मेमरी, फोकस आणि विचार कौशल्यांसह कोणत्याही समस्या ओळखण्यात मदत करू शकतात. संज्ञानात्मक चाचणीचे मूळ बुद्धिमत्ता चाचणीमध्ये आहे. विशेष शैक्षणिक सेवांची गरज असलेल्या मुलांना ओळखण्यासाठी 1900 च्या दशकाच्या सुरुवातीच्या काळात बुद्धिमत्ता चाचण्या विकसित केल्या गेल्या. बुद्ध्यांक चाचण्यांना खूप लोकप्रियता मिळाली आहे आणि त्यांनी मेन्सा नावाची एक विशेष सोसायटी देखील स्थापन केली आहे.

या चाचण्यांवर अनेकदा सांस्कृतिकदृष्ट्या पक्षपाती असल्याबद्दल आणि एखाद्या व्यक्तीच्या खऱ्या क्षमतांचे अचूक प्रतिबिंब नसल्याबद्दल टीका केली गेली. 1960 च्या दशकात, संज्ञानात्मक मानसशास्त्रज्ञांनी विशिष्ट संज्ञानात्मक कौशल्ये मोजण्यासाठी डिझाइन केलेल्या नवीन प्रकारच्या चाचण्या विकसित करण्यास सुरुवात केली. 

या चाचण्या शिकण्यातील अक्षमता आणि इतर समस्यांचे निदान करण्यासाठी वापरल्या गेल्या. आज, संज्ञानात्मक चाचणीचा उपयोग शैक्षणिक प्लेसमेंट, नोकरी निवड आणि संशोधन यासह विविध उद्देशांसाठी केला जातो. साधक आणि बाधक व्यतिरिक्त, विचारात घेण्यासारख्या काही गोष्टी देखील आहेत. चला या समस्येच्या दोन्ही बाजू जवळून पाहूया.

संज्ञानात्मक चाचणी म्हणजे काय?

संज्ञानात्मक चाचणी ही एखाद्या व्यक्तीची संज्ञानात्मक क्षमता आणि बौद्धिक क्षमता मोजण्यासाठी डिझाइन केलेली एक मनोवैज्ञानिक चाचणी आहे. या चाचण्या अनेक शैक्षणिक, रोजगार आणि क्लिनिकल सेटिंग्जमध्ये वापरल्या जातात. अल्झायमर रोग आणि स्मृतिभ्रंश यांच्याशी सामान्यतः संबंधित स्मरणशक्तीच्या प्रकाराची चाचणी घेण्यासाठी आम्ही मेमट्रॅक्स विकसित केले आहे.

या प्रकारची चाचणी विशिष्ट समस्येचे निदान करण्यासाठी नसून एक संज्ञानात्मक चाचणी आहे जी पुढील मूल्यमापनासाठी संभाव्य समस्या तपासू शकते. याशिवाय मेंदूच्या एखाद्या विशिष्ट क्षेत्रामध्ये ज्याला आणखी लक्ष देण्याची गरज आहे त्यामध्ये एखादी संज्ञानात्मक समस्या असू शकते किंवा नाही हे निर्धारित करण्यासाठी याचा वापर केला जातो. कॉग्निफिट द्वारे तयार केलेली अधिक जटिल संज्ञानात्मक चाचणी बॅटरी – द संज्ञानात्मक मूल्यांकन मेंदूच्या कोणत्या भागात समस्या असू शकते हे बॅटरी (सीएबी) अचूकपणे ठरवू शकते. यासारखे अचूक साधन असल्‍याने डॉक्‍टरांचे रुग्णांचे व्‍यवस्‍थापन करण्‍याच्‍या पध्‍दतीत सुधारणा होऊ शकते आणि मेंदूच्‍या क्षेत्रांना लक्ष्‍य बनवण्‍यात येऊ शकते जे संभाव्य सुधारणांसाठी काही औषधांसह खराब परिणाम दर्शवितात.

अनुभूती म्हणजे काय?

अनुभूतीची संकल्पना ही मानसिक प्रक्रिया आहे ज्याद्वारे विचार, अनुभव आणि इंद्रियांच्या वापराद्वारे ज्ञान प्राप्त केले जाते आणि समजले जाते. यात हे समाविष्ट आहे:

• विचार करण्याची क्षमता: अमूर्तपणे विचार करण्याची, स्वतःवर विचार करण्याची आणि समस्या सोडवण्याची क्षमता
• लक्षात ठेवण्याची क्षमता: माहिती संग्रहित करण्याची आणि पुनर्प्राप्त करण्याची क्षमता स्मृती भ्रंश
• लक्ष देण्याची क्षमता: कार्यावर लक्ष केंद्रित करण्याची आणि लक्ष विचलित करण्याची क्षमता
• भाषा वापरण्याची क्षमता: बोलली आणि लिखित भाषा समजून घेण्याची आणि वापरण्याची क्षमता
• समस्या सोडवणे: अमूर्तपणे विचार करण्याची, स्वतःवर विचार करण्याची आणि समस्या सोडवण्याची क्षमता
• कार्यकारी कार्य: योजना आखण्याची, व्यवस्थापित करण्याची आणि कार्ये अंमलात आणण्याची क्षमता
• व्हिज्युअल-स्पेसियल क्षमता: व्हिज्युअल माहिती समजून घेण्याची आणि त्याचा अर्थ लावण्याची क्षमता

काही सामान्य संज्ञानात्मक मूल्यांकन चाचण्या काय आहेत?

खालील काही सामान्य संज्ञानात्मक मूल्यांकन चाचण्या आहेत ज्या कालबाह्य आहेत आणि अनुदैर्ध्य डेटा गोळा करण्यासाठी अधिक आधुनिक संगणकीकृत कार्यांद्वारे बदलण्यासाठी तयार आहेत:

1. वेचस्लर इंटेलिजेंस स्केल फॉर चिल्ड्रेन-फिफ्थ एडिशन (WISC-V) ही सामान्यतः मुलांसाठी वापरली जाणारी बुद्धिमत्ता चाचणी आहे.
2. स्टॅनफोर्ड-बिनेट इंटेलिजन्स स्केल ही आणखी एक बुद्धिमत्ता चाचणी आहे जी सहसा मुलांसाठी वापरली जाते.
3. मुलांसाठी कॉफमन असेसमेंट बॅटरी ही एक संज्ञानात्मक चाचणी आहे जी सहसा मुलांसाठी वापरली जाते.
4. युनिव्हर्सल नॉनव्हर्बल इंटेलिजेंस टेस्ट (UNIT) ही एक संज्ञानात्मक चाचणी आहे ज्यासाठी भाषेचा वापर आवश्यक नाही.
5. संज्ञानात्मक मूल्यांकन प्रणाली (CAS) ही एक संज्ञानात्मक चाचणी आहे जी सहसा प्रौढांसाठी वापरली जाते.
   

संज्ञानात्मक चाचण्या काय मोजतात?

संज्ञानात्मक विशिष्ट चाचण्या एखाद्या व्यक्तीची बौद्धिक क्षमता आणि क्षमता मोजतात. आकलनशक्तीच्या समस्येला आणखी लक्ष देण्याची गरज आहे की नाही हे निर्धारित करण्यासाठी त्यांचा वापर केला जातो. 

या चाचण्या निदानात्मक नाहीत. त्याऐवजी, ते आपल्याला अधिक चाचणीची आवश्यकता आहे की नाही किंवा आपल्याला एक संज्ञानात्मक समस्या आहे ज्याकडे लक्ष देणे आवश्यक आहे हे ठरविण्यात मदत करतात. 

जर तुम्हाला दैनंदिन कामे पूर्ण करण्यात अडचण येत असेल किंवा तुमच्या संज्ञानात्मक क्षमतेबद्दल काळजी वाटत असेल, तर तुमच्या डॉक्टरांशी संज्ञानात्मक मूल्यमापन करण्याबाबत बोलणे योग्य ठरेल.

संज्ञानात्मक चाचण्या कशा केल्या जातात? 2d वि 3d

या चाचण्या सहसा मानसशास्त्रज्ञ, मानसोपचारतज्ज्ञ किंवा इतर प्रशिक्षित व्यावसायिकांद्वारे केल्या जातात. चाचणी घेणाऱ्याला विविध संज्ञानात्मक क्षमता मोजणारी कार्ये पूर्ण करण्यास सांगितले जाईल.

आतापर्यंत मानसशास्त्रज्ञ त्यांच्या सरावात वापरत असलेल्या संज्ञानात्मक चाचणीत बदल करण्यास उत्सुक नव्हते. एकदा भेट दिल्यावर पेन्सिल आणि कागदाची चाचणी घेणे मेंदूसारख्या जटिल अवयवाचे मोजमाप करण्यासाठी पुरेसे नसते, विशेषत: जेव्हा पहिल्या लक्षणांच्या दशकांपूर्वी पॅथॉलॉजी उद्भवू शकते. आम्ही या समस्येकडे 2d दृष्टिकोन म्हणून पाहतो. 3d दृष्टीकोन म्हणजे लोक नियमितपणे संज्ञानात्मक चाचणी घेतात जेणेकरून समस्येची पहिली चिन्हे उद्भवू शकतात आणि काळजी प्रदात्याला सावध करू शकतात जेणेकरून उपचार अधिक प्रभावी होऊ शकतात. या व्यतिरिक्त हे 3d मॉडेल संशोधकांना या संज्ञानात्मक विकृती कशा आणि केव्हा सुरू होतात हे शोधण्यासाठी AI वापरून अभियंता मेंदूच्या विकारांना उलट करण्यात मदत करू शकते.

संज्ञानात्मक चाचणी बुद्धिमत्ता चाचणीपेक्षा कशी वेगळी आहे?

संज्ञानात्मक चाचणी आणि बुद्धिमत्ता चाचणीमध्ये अनेक महत्त्वाचे फरक आहेत:

बुद्धिमत्ता चाचणी एखाद्या व्यक्तीची बौद्धिक क्षमता आणि क्षमता मोजते.

एखाद्या व्यक्तीची बौद्धिक क्षमता आणि क्षमता मोजण्यासाठी संज्ञानात्मक चाचणी देखील तयार केली जाते. तरीही, आणखी लक्ष देण्याची गरज असलेल्या आकलनामध्ये समस्या असू शकते की नाही हे निर्धारित करण्यासाठी देखील याचा वापर केला जातो.

बुद्धिमत्ता चाचणीचा उपयोग शैक्षणिक किंवा रोजगाराच्या उद्देशाने केला जाऊ शकतो. संज्ञानात्मक चाचणीचा उपयोग शैक्षणिक आणि रोजगाराच्या हेतूंसाठी देखील केला जातो, परंतु त्याव्यतिरिक्त, चाचणी परिणाम रोगाचे निदान करण्यासाठी त्याचा वापर करू शकतात.

बुद्धिमत्ता चाचणी तर्कशक्ती, स्मरणशक्ती आणि समस्या सोडवण्याची क्षमता मोजते. संज्ञानात्मक चाचणी या क्षमता देखील मोजते, परंतु ते कार्यकारी कार्य, दृश्य-स्थानिक क्षमता आणि भाषेचा वापर देखील मोजू शकते.

मला संज्ञानात्मक चाचण्यांचे महत्त्व सांगा.

कोणीतरी संज्ञानात्मक कमजोरी, जसे की सौम्य संज्ञानात्मक विकाराने ग्रस्त आहे किंवा नाही हे निर्धारित करण्यासाठी ते महत्वाचे आहेत. संज्ञानात्मक दोषांसाठी चाचणी करून, थेरपिस्ट या स्थितीची तीव्रता आणि त्यावर सर्वोत्तम उपचार कसे करावे हे चांगल्या प्रकारे समजू शकतात. 

स्मृतीभ्रंश यासारख्या गंभीर स्थितीत जाण्यापासून रोखण्यासाठी संज्ञानात्मक दोषांचे लवकर निदान आणि उपचार महत्त्वाचे आहेत. MemTrax 30 वर्षांहून अधिक काळ अल्पकालीन स्मृती कमजोरीसाठी प्रारंभिक शोध चाचणी म्हणून वापरली जात आहे.

लोकांना संज्ञानात्मक चाचण्या का आवश्यक आहेत?

लोक संज्ञानात्मक चाचणी का करतात याची काही सामान्य कारणे खालीलप्रमाणे आहेत:

1. स्मृतिभ्रंश किंवा इतर संज्ञानात्मक कमजोरीचे निदान स्थापित करण्यासाठी
2. कालांतराने आकलनशक्ती (विचार, शिकणे आणि स्मरणशक्ती) मधील बदलांचे मूल्यांकन करणे
3. स्मृतिभ्रंश किंवा इतर संज्ञानात्मक कमजोरीचे कारण ओळखण्यात मदत करण्यासाठी
4. लक्ष किंवा कार्यकारी कार्य यासारख्या विशिष्ट प्रकारच्या विचार कौशल्यांसाठी स्क्रीन करण्यासाठी
5. चाचणी परिणामांनंतर स्मृतिभ्रंश किंवा इतर संज्ञानात्मक कमजोरीसाठी उपचारांची योजना करणे
6. स्मृतिभ्रंश किंवा इतर संज्ञानात्मक कमजोरीवरील उपचारांच्या परिणामांचे निरीक्षण करण्यासाठी
7. एखाद्या व्यक्तीला स्मृतिभ्रंश किंवा इतर संज्ञानात्मक कमजोरी होण्याचा धोका आहे की नाही याचे मूल्यांकन करण्यासाठी.
   

संज्ञानात्मक चाचण्यांची उदाहरणे काय आहेत?

खालील काही संज्ञानात्मक चाचण्यांची उदाहरणे दिली आहेत ज्या वापरल्या जाऊ शकतात:

• चाचण्या ज्या वापरकर्त्याला चित्रे, शब्द किंवा इतर उत्तेजनांचा संच लक्षात ठेवण्यास सांगतात
• प्रश्नावली जी एखाद्या व्यक्तीची दैनंदिन दिनचर्या, त्यांना त्यांच्या आरोग्याबद्दल कसे वाटते आणि त्यांचे प्रियजन त्यांच्या संज्ञानात्मक स्थितीबद्दल कसे कळवतात.
• क्लिष्ट समस्या सोडवणारी कार्ये ज्यात वापरकर्ते ऑब्जेक्ट फिरवू शकतात, उत्तेजनांमधील फरक निर्धारित करतात आणि अनुभूतीच्या विविध क्षेत्रांच्या सीमा तपासतात
• रेखांकन कार्ये ज्यामध्ये व्यक्ती घड्याळ, चित्र किंवा काहीतरी सोपे काढू शकते जेणेकरुन चाचणीचे व्यवस्थापन करणार्‍या मानसशास्त्रज्ञाद्वारे हस्ताक्षराचे विश्लेषण केले जाऊ शकते.

एक चांगला संज्ञानात्मक चाचणी स्कोअर काय आहे?

हे प्रशासित केल्या जाणार्‍या चाचणीवर आणि चाचणी केली जात असलेल्या लोकसंख्येवर अवलंबून असते. उदाहरणार्थ, MoCA वर 26 किंवा त्याहून अधिक गुण सामान्य मानले जातात. 23-25 ​​स्कोअर हा सौम्य संज्ञानात्मक कमजोरी मानला जातो आणि 22 किंवा त्याहून कमी गुणांना स्मृतिभ्रंश मानले जाते. 

तरीसुद्धा, निदान करताना विचारात घेण्यासाठी संज्ञानात्मक चाचणी ही माहितीचा एक भाग आहे. वैद्यकीय इतिहास आणि लक्षणे यासारखे घटक देखील विचारात घेतले पाहिजेत.

मोफत संज्ञानात्मक क्षमता चाचण्या आहेत का?

होय, ऑनलाइन उपलब्ध संज्ञानात्मक समस्यांसाठी काही विनामूल्य उपाय आहेत. या चाचण्या चुकीच्या किंवा अविश्वसनीय असू शकतात हे समजून घेणे महत्त्वाचे आहे. तुम्हाला तुमच्या संज्ञानात्मक आरोग्याबद्दल काळजी वाटत असल्यास, मूल्यांकनासाठी डॉक्टर किंवा इतर आरोग्यसेवा व्यावसायिकांना भेटणे चांगले. मोफत संज्ञानात्मक क्षमता चाचण्यांची काही उदाहरणे आहेत:

मेमट्रॅक्स मेमरी टेस्ट:

संज्ञानात्मक चाचणीचे फायदे काय आहेत?

संज्ञानात्मक चाचणीचे काही फायदे खालीलप्रमाणे आहेत:

अनुभूतीतील बदलांचे मूल्यांकन करा:

हे संज्ञानात्मक दोषांचे लवकर निदान आणि उपचार करण्यात मदत करते, जे स्मृतिभ्रंश सारख्या गंभीर गोष्टींमध्ये प्रगती रोखण्यासाठी महत्वाचे आहे.

मानसिक स्थिरता:

संज्ञानात्मक चाचणी मानसिक स्थिरता सुधारण्यास देखील मदत करते. उदाहरणार्थ, MemTrax मेमरी चाचणी ही सौम्य संज्ञानात्मक कमजोरीसाठी स्क्रीनिंग चाचणी आहे. हे वापरकर्त्याला त्यांचे संज्ञानात्मक कार्य जाणून घेण्यास आणि ते सुधारण्यासाठी त्यावर कार्य करण्यास मदत करते. याप्रमाणे चाचणी वापरकर्त्याला त्यांचा डेटा लॉग करू द्या आणि कालांतराने होणारे बदल पाहू द्या.

जोखीम घटक:

हे संज्ञानात्मक घट आणि स्मृतिभ्रंशासाठी जोखीम घटक ओळखण्यात मदत करते. उदाहरणार्थ, ट्रेल मेकिंग टेस्ट हे कार्यकारी कार्याचे मोजमाप आहे. हे अनिश्चित तणाव आणि स्मृतिभ्रंशाचा धोका असलेल्या व्यक्तींना ओळखण्यात मदत करू शकते.

उपचारांच्या परिणामांचे निरीक्षण करा:

हे स्मृतिभ्रंश किंवा अल्झायमर रोग यासारख्या संज्ञानात्मक कमजोरींवर उपचारांच्या परिणामांचे परीक्षण करण्यास मदत करते. उदाहरणार्थ, अल्झायमर रोग मूल्यांकन स्केल-कॉग्निटिव्ह सबस्केल (ADAS-cog) अल्झायमर रोग असलेल्या लोकांच्या आकलनशक्तीतील बदलांवर लक्ष ठेवण्यासाठी वापरला जातो. या जुन्या चाचण्या 1980 च्या आहेत आणि त्याऐवजी अधिक आधुनिक संगणकीकृत चाचण्या घेतल्या पाहिजेत.

मोफत संज्ञानात्मक क्षमता चाचणी:

होय, अनेक विनामूल्य संज्ञानात्मक क्षमता चाचण्या ऑनलाइन उपलब्ध आहेत. तुम्हाला तुमच्या संज्ञानात्मक आरोग्याबद्दल काळजी वाटत असल्यास, डॉक्टरांना भेटणे चांगले.

संज्ञानात्मक क्षमता चाचण्यांचे काही तोटे काय आहेत?

संज्ञानात्मक क्षमता चाचण्यांचे काही तोटे आहेत, जे खालीलप्रमाणे आहेत:

संज्ञानात्मक चाचण्या महाग असू शकतात. उदाहरणार्थ, अल्झायमर रोग मूल्यांकन स्केल-कॉग्निटिव्ह सबस्केल (ADAS-cog) ची किंमत सुमारे $350 आहे.

संज्ञानात्मक चाचण्या वेळखाऊ असू शकतात. MoCA पूर्ण होण्यासाठी सुमारे 30 मिनिटे लागतात. संज्ञानात्मक चाचणी अचूक किंवा विश्वासार्ह असू शकत नाही, विशेषतः जर ती एखाद्या आरोग्यसेवा व्यावसायिकाच्या देखरेखीशिवाय पूर्ण झाली असेल.

संज्ञानात्मक चाचणी सर्व प्रकारच्या संज्ञानात्मक कमजोरी शोधण्यात सक्षम होऊ शकत नाही. उदाहरणार्थ, Mini-Mental State Examination (MMSE) कदाचित सौम्य संज्ञानात्मक कमजोरी शोधण्यात सक्षम नसेल. MMSE देखील खूप जुने आहे आणि मेमट्रॅक्स ऑनलाइन मेमरी चाचणी सारखे नवीन तंत्रज्ञान स्वीकारण्यास संशोधन क्षेत्राच्या अक्षमतेचे प्रतिनिधित्व करते.

संज्ञानात्मक चाचणी संज्ञानात्मक तणावाचे प्रारंभिक टप्पे शोधण्यात सक्षम होऊ शकत नाही. उदाहरणार्थ, ट्रेल मेकिंग टेस्ट कदाचित संज्ञानात्मक घसरणीचे प्रारंभिक टप्पे शोधण्यात सक्षम होणार नाही.

संज्ञानात्मक चाचणी सर्व प्रकारचे स्मृतिभ्रंश शोधण्यात सक्षम होऊ शकत नाही. उदाहरणार्थ, लेवी बॉडी डिमेंशिया असोसिएशनची संज्ञानात्मक तपासणी चाचणी (LBDA-cog) सर्व प्रकारचे स्मृतिभ्रंश शोधण्यात सक्षम होऊ शकत नाही.

मेमट्रॅक्स ही सर्वोत्तम संज्ञानात्मक चाचणी का आहे

शेवटी, या संज्ञानात्मक चाचणीचे काही फायदे आहेत आणि जगभरात मास स्क्रीनिंग चाचणी घेण्याचा हा एक मार्ग आहे जो लोक विनामूल्य वापरू शकतात कारण ती सुंदर चित्रे आहेत आणि 120+ भाषांमध्ये अनुवादित आहेत. तुम्हाला तुमच्या संज्ञानात्मक आरोग्याबद्दल काळजी वाटत असल्यास, मूल्यांकनासाठी डॉक्टर किंवा इतर आरोग्यसेवा व्यावसायिकांना भेटणे चांगले. MemTrax मेमरी चाचणी अल्झायमर आणि स्मृतिभ्रंश यांच्याशी संबंधित अल्प-मुदतीच्या स्मृतींचे प्रकार मोजते.

संज्ञानात्मक चाचणी सर्व प्रकारचे संज्ञानात्मक दोष शोधू शकत नाही, परंतु ते लवकर निदान आणि उपचारांमध्ये उपयुक्त ठरू शकते. ए संज्ञानात्मक चाचणी संज्ञानात्मक घट आणि स्मृतिभ्रंशासाठी जोखीम घटक ओळखण्यात देखील मदत होऊ शकते. आम्हाला आशा आहे की हा लेख तुमच्यासाठी उपयुक्त ठरला आहे. आपल्याकडे आणखी काही प्रश्न असल्यास आमच्या संपर्क पृष्ठावर मोकळ्या मनाने आमच्याशी संपर्क साधा.